Schrijven maakt deel uit van het taalonderwijs op de basisschool naast spreken, luisteren en lezen. De voortgang in het leren schrijven wordt in het onderwijs getoetst als stellen en spellen (dus het correct opschrijven van zinnen en woorden) met behulp van toetsen van het Centraal Instituut Toets en Ontwikkeling (CITO). Deze CITO toetsen vormen een onderdeel van het Leerling- en Onderwijs Volg Systeem (LOVS). 

 

Definitie van schrijven: 

Schrijven is het op papier zetten van een boodschap. Schrijven kan gezien worden als een motorische vaardigheid, een communicatiemiddel en een expressiemiddel. De kwaliteit van het schrijven wordt dan ook bepaald aan de hand van:

In de zorgketen rond een kind met schrijfproblemen is samenwerking met de school van essentieel belang. Een behandelings- begeleidings-plan moet goed aansluiten bij het kind, de leerfase, en de schrijfmethode. Daarnaast moet het duidelijk zijn wie, wanneer en wat doet.

Computers, smartphones en tablets horen bij deze tijd. Al op heel jonge leeftijd doen kinderen spelletjes op een Ipad en zo leren ze ook - spelenderwijs - letters en woordjes lezen. Ook het digitale schoolbord is niet meer weg te denken uit het onderwijs. 

Veel leerkrachten vragen zich dan ook af óf ze kinderen anno 2022 nog wel moeten leren schrijven en waaróm het belangrijk is om kinderen te leren schrijven voordat ze de computer gaan gebruiken voor tekstverwerking. Daar is inmiddels gedegen onderzoek naar gedaan: kinderen blijken letters beter te herkennen wanneer ze deze al schrijvende hebben geleerd dan al typende op een computer.^1,2  Ook de spelling van eenvoudige woorden bleek beter te zijn wanneer de kinderen de woorden geoefend hadden door deze te schrijven, dan wanneer ze de woorden geoefend hadden met kaartjes of met hulp van een computer.³

 

Onderzoek onder een grote groep Chinese kinderen bevestigt de relatie tussen schrijven en leren lezen: Bij kinderen die hebben leren lezen via een computer bleek het percentage ernstige leesproblemen veel hoger te zijn dan bij de groep kinderen die het Chinese schrift al schrijvende heeft geleerd.⁴ 

Het herkennen van letters is de eerste stap op weg naar het vloeiend leren lezen. Het leren van de visuele vorm van de letter en de auditieve weergave – de klank-tekenkoppeling- wordt ondersteund door het voelen en uitvoeren van het motorische programma van de letter: het schrijven leidt daarmee tot een veel bredere en intensievere hersenactiviteit.^5,6

Het antwoord op de vraag: Is het nodig dat kinderen anno 2022 leren schrijven? is dus duidelijk: ja, het is van belang dat kinderen daadwerkelijk letters en woorden schrijven én dat zij het schrijven ook veelvuldig oefenen! Door te oefenen verbetert de basisvaardigheid schrijven, waardoor werkgeheugencapaciteit beschikbaar komt voor denkprocessen van een hogere orde, zoals de spelling van een woord of de opzet van een verhaallijn^.7 Schrijven is immers een vaardigheid waarbij cognitieve en motorische processen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, oftewel schrijven is Language by Hand.⁸  

Voordat kinderen letters en woorden leren schrijven, doorlopen zij verschillende voorbereidende fases: van tekenen, naar krabbelen, naar het maken van vormen en letters tot het schrijven van klanken zoals ze die horen, het zgn. ‘invented spellen’.⁹

 

Literatuur

1. Longcamp M, Zerbato-Poudou MT, Velay JL. The influence of writing practice on letter recognition in preschool children: A comparison between handwriting and typing. Acta Psychol (Amst). 2005;119(1):67-79.

2. James KH, Engelhardt L. The effects of handwriting experience on functional brain development in pre-literate children. Trends Neurosci Educ. 2012;1(1):32-42.

3. Cunningham AE, Stanovich KE. Early spelling acquisition - writing beats the computer. J Educ Psychol. 1990;82(1):159-62.

4. Tan LH, Xu M, Chang CQ, Siok WT. China's language input system in the digital age affects children's reading development. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(3):1119-23.

5. Longcamp M, Boucard C, Gilhodes JC, Anton JL, Roth M, Nazarian B, et al. Learning through hand- or typewriting influences visual recognition of new graphic shapes: behavioral and functional imaging evidence. J Cogn Neurosci. 2008;20(5):802-15.

6. James KH. Sensori-motor experience leads to changes in visual processing in the developing brain. Dev Sci. 2010;13(2):279-88.

7. Peverly ST, Ramaswamy V, Brown C, Sumowski J, Alidoost M, Garner J. What Predicts Skill in Lecture Note Taking? J Educ Psych. 2007;99(1):167-80.

8. Berninger VW. Development of language by hand and its connections with language by ear, mouth, and eye. Top Lang Disord. 2000;20(4):65-84.

9. Schrijfontwikkeling [database on the Internet]. 2014 [cited 02-07-2014]. Available from: https://www.slo.nl/primair/leergebieden/ned/taalsite/lexicon/00656/.